Mesih'te Doluluk
KOLOSELİLER 2
Filimon 1:1-3
1-2 Sevgili emektaşımız Filimon, Mesih İsa uğruna tutuklu olan ben Pavlus ve kardeşimiz Timoteos'tan sana, kızkardeşimiz Afiya'ya, birlikte mücadele verdiğimiz Arhippus'a ve senin evindeki inanlılar topluluğuna selam! 3Babamız Tanrı'dan ve Rab İsa Mesih'ten sizlere lütuf ve esenlik olsun. |
Selamlama
1-2 | Bir posta kartı boyutundaki bu mektup Filimon adında bir inanlıya yazılmıştır. Yazar Elçi Pavlus'tur (Bkz. Pavlus) . Mektubu yazdığı sırada Roma'da ev hapsindedir (Elç İş. 28:16). Pavlus'un yanında imandaki oğlu diye tabir ettiği Timoteos vardır. (Bkz. Timoteos) Bir çok yorumcu, Timoteos’un buradaki selamlamaya katılmış olmasına rağmen, bu mektubun bir araya gelmesinde herhangi bir rolü olmadığını düşünürler. Daha çok elçinin katibi veya yazıcısı olarak kabul edilmiştir. Afiya'nın Filimon’un eşi olduğu, Arhippus'un ise muhtemelen Filimon’un oğlu olduğu düşünülür. Filimon’un durumuna bakarak varlıklı bir imanlı olduğunu ve Pavlus’un ‘Sevgili emektaşımız’ sözlerini dikkate alarak Rab’be hizmet ettiği sonucuna varmak yerinde bir tespit olacaktır. Bunun içinde teologlar Filimon'un Kolose Kilise’sinde Pastörlük yaptığını düşünür. Öyleki ayette senin evindeki inanlılar topluluğu diyor olmasıda bu görüşü güçlendirir. İlk yüzyılda kiliseler genellikle evlerde, boş arazilerde, nehir başlarında vs. gibi yerlerde toplanmaktaydılar (1. Kor 16:19; Kol 4:15), öyle görülmektedir ki, Kolose'deki topluluk ibadetleri için Filimon'un evini kullanmaktadır. 3 | lütuf ve esenlik. Pavlus bu selamlama ifadesini mektuplarında sürekli kullanmaktadır. Lütuf , bir tür Yunan selamlama biçimidir ve Tanrı'da hak edilmemiş iyiliği bize hatırlatır, esenlik ise daha çok Yahudi geleneklerinde kullanılan bir selamlamadır, Mesih'te, Tanrı ile aramızda sağlanan barışı işaret eder. Lütuf, Pavlus için anahtar bir teolojik kavramdır. Tanrı’nın Yeni Antlaşma halkının temel bir özelliğini açıklar: statülerinin Tanrı’nın onlar adına yaptığı hak edilmeyen müdahelesine bağlı olduğunu ifade eder. — Moo Lütuf günahların bağışlanmasını getirir, ve esenlik ise Tanrı ve diğerleriyle barışmayı sağlar. — NIVBTSB |
Şükran ve Dua / Filimon 1:4-7
4-5Rab İsa'ya olan imanını ve bütün kutsallara beslediğin sevgiyi duydukça dualarımda seni anıyor, Tanrım'a sürekli şükrediyorum. 6Mesih'te sahip olduğumuz her iyiliğin bilincine vararak imana dayanan paydaşlıkta etkin olman için dua ediyorum. 7Sevgin benim için büyük sevinç ve teselli kaynağı oldu. Çünkü kutsalların yürekleri senin sayende ferahladı, kardeşim.
|
4-5 | Pavlus'un, dualarımda seni anıyor sözlerinin geçtiği ayet, Filimon'u anımsadıkça onun için dua ettiğine işarettir. Bazen arkadaşlarımız için uzun uzun dua etmeyebiliriz, ancak onları anımsadığımızda, Rab'bin önüne çıkıp onlar için dua etmek önemlidir. Bu ayetler, Filimon'un karakteri hakkında bizlere değerli bilgiler sunar; iman konusunda güçlüdür (Kol 1:4) ve kilisedeki kardeşlere karşı sevgi doludur.
6 | paydaşlıkta etkin olman için dua ediyorum. Pavlus, Filimon için olan duasının içeriğine girmektedir. Bu konudaki arzusu paydaşlıkta etkin olmasıdır. Paydaşlık (koinōnia) bir çok anlamda kullanılabilir. Bu bağlamda ise Mesih'e olan ortak imanımızdan kaynaklanan cömertlik, ortaklık ve Kutsal Yazıları paylaşma fikirlerini de içeren geniş bir anlam yelpazesi taşıdığı düşünülebilir. İman yürekte gizli bir yaşam sürüyor olmasına rağmen, kendisini insanlara iyi işlerle tanıtır. — Calvin 7 | Hapishanede bulunan elçini büyük sevinç ve teselli doludur, bunun kaynağı şüphesizki Filimon'un sevgisidir. Bu ayette bahsedilen yürek kelimesi 7, 12 ve 20 ayetlerinde de geçmektedir. Burada yürek kelimesi, içsel bir ferahı anlatan mecazi bir dil olarak kullanılmıştır. Kelimenin grekçe orijinali (splagchnŏn) ‘bağırsak, iç organ, ciğer’ anlamına gelmektedir. Türkçe çevirimizde aynı kelime Filimon 12. ayette ‘can ciğer’ olarak geçmektedir. Sonuç olarak Filimon 1:1-7 ayetleri; Mesih'te sahip olduğumuz bereketleri bize harika bir şekilde tanımlar. Tanrı halkının içindeki sevgi, birlik ve kardeşlik temalarını güçlü bir şekilde gözlerimizin önüne serer. |
Filimon 1:8-22
8-9Bu nedenle, gerekeni sana buyurmaya Mesih'te büyük cesaretim olduğu halde, şimdi Mesih İsa uğruna tutuklu bulunan ben yaşlı Pavlus sana sevgiyle rica etmeyi yeğliyorum. 10-11 Tutukluluğum sırasında kendisine ruhsal baba olduğum oğlum Onisimos'la[a] ilgili bir ricam var. Bir zamanlar sana yararsızdı; ama şimdi hem sana hem de bana yararlıdır. 12Kendisini, yani can ciğerimi sana geri gönderiyorum. 13-14Müjde'nin uğruna tutuklu kaldığım sürece senin yerine bana hizmet etmesi için onu yanımda alıkoymak isterdim; ama senin onayın olmadan bir şey yapmak istemedim. Öyle ki, yapacağın iyilik zorunluluktanmış gibi görünmesin, gönülden olsun. 15Onisimos'un bir süre senden ayrılması belki de onu temelli geri alman içindi. 16Onu artık köle değil, köleden üstün, sevgili bir kardeş olarak geri alacaksın. O, özellikle benim için çok değerlidir. Ama hem bir insan, hem de Rab'be ait biri olarak senin için daha da çok sevilecek bir kardeştir. 17Bu nedenle, eğer beni yoldaşın sayıyorsan, kendisini beni kabul eder gibi kabul et. 18Sana herhangi bir haksızlık etmişse ya da bir borcu varsa, bunu benim hesabıma say. 19Ben Pavlus bunu kendi elimle yazıyorum, bedelini ben öderim. Senin kendi yaşamını bile bana borçlu olduğunu söylememe gerek yok. 20Evet, kardeş, Rab yolunda bana bir yardımın olsun. Mesih'te yüreğimi ferahlat. 21Sözümü dinleyeceğinden emin olarak ve istediğimden fazlasını da yapacağını bilerek sana yazıyorum. 22Bu arada bana kalabileceğim bir yer hazırla. Çünkü dualarınız aracılığıyla sizlere bağışlanacağımı umuyorum. Son Selamlar 23-24 Mesih İsa uğruna kendisiyle birlikte tutuklu bulunduğum Epafras, emektaşlarım Markos, Aristarhus, Dimas ve Luka sana selam ederler. 25Rab İsa Mesih'in lütfu ruhunuzla birlikte olsun. |
Pavlus'un Onisimos için Ricası
8-9 | Mektubun konusu öylesine önemlidir ki, sonuçlarının bir imanlının canını kaybetmesine neden olabilir. Onun için Pavlus tüm ciddiyeti ile bulunduğu konumu Filimon'a hatırlatır. gerekeni sana buyurmaya Mesih’te büyük cesaretim olduğu halde diyerek Filimon’un dikkatini çeker (1. Sel 2:6). Ancak yetkisini ve yaşının olgunluğunun getirdiği posizyonu kullanmak yerine bir baba şefkati ile rica etmektedir. Çünkü Filimon'un bunu zorunlulukmuş gibi değilde, gönülden yapmasını istemektedir (Flm 1:12). 10-11 | Kendisine ruhsal baba olduğum oğlum Onisimos. Mektubu Pavlus'tan alıp, Filimon'a getiren kişi Onisimos'tur. Aynı zamanda mektubun ana karakteridir. Öyle görülür ki, Onisimos Filimon’un yanında köle olarak çalışırken, bir gün efendisinden kaçmıştır. O dönemde kölelerin en fazla kaçtıkları şehir Roma'dır. Çünkü kaçakların bu büyük şehirde yakalanmadan yaşama ihtimalleri daha fazladır. Öyle görülüyor ki, Onisimos bu saklanma sırasında Elçi Pavlus ile tanışmıştır ve böylece Mesih’in ardı sıra gitmeye başlamıştır. Pavlus'la çok yakın bir ilişki kurmuşlardır. Ancak bir suçlu olarak yaşamaktansa efendisine gitmeye karar vermiştir (ya da Pavlus onu geri dönmeye ikna etmiştir). Ayette Pavlus’un Onisimos’a olan sevgisi görülür. Şüphesiz tüm mektup boyuncada Pavlus’un kaygısı da hissedilmektedir, çünkü her ne kadar Filimon'la yakın dost olsalar da, Onisimos’un suçu çok ciddi görünmektedir. Filimon, Onisimos’u affedebilir, ancak şüphesiz ona ağır bir ceza verme gücünede sahiptir. Onisimos Pavlus’un ruhsal oğludur çünkü Pavlus’un hizmeti aracılığıyla iman etmiştir. — RSB Yararsızdı… yararlıdır. Onisimos'un Grekçe’deki kelime anlamı ‘yararlı’ demektir. Onun içinde Pavlus ‘yararsız olan şimdi yararlıdır’ diyerek, Onisimos'un geçmiş ve şimdiki yaşamındaki durumu açıklayan hoş bir kelime oyunu yapmaktadır. 12 | can ciğerim. 7 ve 20. ayette yürek olarak çevirilen kelime burada da geçmektedir. Orijinalinde bağırsak olan, ve mektupta iki defa ‘kalp’ olarak çevirilen kelime için burada ‘can ciğerim’ olarak kullanılmıştır. Sana geri gönderiyorum (Grekçe’de ‘Gönderdim’ demektedir, ama sanki Pavlus burada Filimon mektubu okurken o an konuşuyormuş gibi bir dil kullanır). Fiil üstü kapalı hukuksal bir metafor olabilir, ‘onun davasını sana sevk ediyorum’, son söz kanunen kesinlikle Filimon’undur. Fakat eğer öyleyse, tonlaması ironiktir, çünkü Pavlus ne yapılması gerektiği konusunda kararsız olduğunu kesinlikle ima etmiyor. Bundan uzak bir şekilde: “Onisimos benim can ciğerim.” diyor. ‘Can ciğerim’ diye çevrilen sözcük mektubun üç hareketini birbirine bağlıyor: Filimon sayesinde kutsalların yürekleri ferahladı (7. ayet), Onisimos Pavlus’un ‘canı ciğeri’ ve Pavlus Filimon’dan yüreğini ferahlatmasını isteyecek (20. ayet). Bu ayet ve mektubun tamamı aslında Pavlus’u dik başlı, itici, dogmatik düşünen biri gibi gösteren resmin nasıl tamamen saptırıldığını hatırlatır. O bariz bir şekilde kabiliyetliydi ve derin, sağlam arkadaşlıklar kurmaktan korkmuyordu. — Wright Pavlus, Filimon’dan Onisimos’u özgür kılmasını istiyor gibi görünüyor. Hristiyanların Mesih’teki ortak özgürlüğünün kölelik haliyle bağdaşmadığı, zorunluluktan değil gönülden olmasıyla dikkat çektiği ima ediliyor. — RSB 13-14 | (2. Kor 9:7) 16 | Pavlus’un beklentisi, Onisimos’a bir ceza verilmesi değil, bir kardeş gibi karşılanmasıdır. Pavlus’un bu mektupta, artık kültürün bir parçası olarak oturmuş olan köleliğin bitirilmesi için uğraştığını düşünmek pek olası değildir (1. Tim 6:2). Bu kolay bir iş değildir, ancak Pavlus’un bu mektupta işaret etmek istediği özel bir meseleydi. Suçlu bir kölenin affedilmesi ve hatta bir kardeş gibi görülmesi ile ilgiliydi. Bu çığır açan bir düşüncedir ve eminimki o dönemde bir çok hristiyan ev halkı için yol gösterici olmuştur. Ancak 19. yüzyılın başında İngiltere’de William Wilberforce’un kölelikle ilgili mücadelesi resmi bir şekilde zaferle sonuçlanana dek konu ile ilgili yeterli adımlar atılmamıştır. Chrysostom bu olaylardan 350-400 yıl sonra, Onisimos’un kölelik durumunun kalkmadığını ama kardeşlik bağı eklendiğini işaret ederek olayı şöyle açıklamıştır. Seninle kalan, bir kardeşten daha yakın olan bir köleye sahip olacaksın, öyle ki, kölenin hem zamanına hem de kalitesine sahip olasın. Bundan sonra senden kaçmayacak. “Onu temelli geri alacaksın” diyor, bu da, “yine ona sahip olacaksın” manasına geliyor. — Chrysostom 18 | Sana herhangi bir haksızlık etmişse ya da bir borcu varsa. Bu ayet bizlere Onisimos’un Filimon’a bir borcu olduğunu, belki de hırsızlık yaparak kaçtığını düşündürüyor. Suçu ne bilemiyoruz, ancak bedeli ne kadar ağır olursa olsun Pavlus bu borcun karşılığını ödemeye razıdır. Yani Pavlus, Filimon’a bir kez daha, Onisimos’u bağışlamasının ne kadar önemli olduğunu hatırlatır. Ama eğer bağışlamayacaksan, sana olan borcunun ödenmesini talep ediyorsan, o zaman o borcu benim hesabıma say der. Bir çok düşünür Pavlus’un ‘…bir haksızlık etmişse ya da bir borcu varsa, bunu benim hesabıma say’ (Filimon 1:18) demesinden ötürü Filimon’un hırsızlık yaptığını düşünürler. Öyle yada böyle, yüz kızartıcı bir suçla, Filimon’un evinden Roma’ya kaçmıştır. 19 | Senin kendi yaşamını bile bana borçlu olduğunu söylememe gerek yok cümlesi Mesih İnancının temelini işaret eder. Eğer ödenemeyen borçlar ceza ile sonuçlanacaksa, o zaman senin de bir borcun var der. Pavlus bir anlamda, eğer borçları sayıyorsak o zaman ‘Onisimos’un (dünyasal) yaşamı sana, senin (göksel) yaşamın ise bana bağlıdır demektedir. Kendi yaşamını bile. Bu sözler bize, Filimon’un da aynı Onisimos gibi, Pavlus’un hizmeti aracılığı ile Rab’be geldiğini gösterir. 20 | Evet, kardeş, Rab yolunda bana bir yardımın olsun. Mesih’te yüreğimi ferahlat. Yürek. Filimon ayet 7 ve 12'de geçen aynı cümle karşımızdadır. 21-22 | Pavlus, güven içerisinde bu mektubu Filimon’a gönderir. Roma’daki hapisten durumundan kurtulup, bir an önce dostu Filimon’un evinde kalmayı özlemle beklemektedir. Tanrı’nın ona merhamet edeceğine inanmaktadır. |